Overleeft het parlement het digitale tijdperk?

REUTERS

Dit opinistuk is digitaal verschenen in De Morgen op 25/05/’17.

De parlementaire democratie zit in de 21ste eeuw in nauwe schoentjes. Heel wat mensen, vooral jongeren, aanzien de traditionele democratie niet langer als een goed bestuurssysteem. Dit leidde in 2014 tot de laagste opkomst bij de Europese verkiezingen ooit. Volgens de Eurobarometer bevraging gaat meer dan de helft van de burgers ervan uit dat hun stem niet telt in de Europese Unie. Democratie zoals we ze vandaag kennen lijkt toe te zijn aan een heuse upgrade. 

Feit is dat de democratische instellingen sinds hun oprichting in de 19de eeuw niet veel zijn veranderd. Hoewel ons leven inmiddels doordrongen is van digitale technologieën, zijn onze parlementen en gemeenteraden dat niet. Als we niet snel ingrijpen, dan dreigt onze democratie de digitaliseringsboot te missen en vergroot de kloof tussen burger en politiek nog verder. Nochtans biedt onze gedigitaliseerde maatschappij een vruchtbare voedingsbodem voor burgers die zich op innovatieve wijze organiseren om deel te nemen aan politieke besluitvorming. Digitale initiatieven zoals online kenniscentra en participatieplatformen duiken overal in Europa op als paddenstoelen uit de grond. 

Neem bijvoorbeeld Barcelona. De protestacties van de Indignados in 2011 effenden het pad voor nieuwe vormen van beleidsvorming. Uitgebreide deliberatie-oefeningen gingen gepaard met een intensief gebruik van digitale technologieën. Barcelona werd een broeihaard voor burgerinitiatieven en bracht bij de lokale verkiezingen van 2015 een partij in het zadel die uit dergelijke burgerinitiatieven is ontstaan. In februari 2016 lanceerde Barcelona ‘decidim.barcelona’, een project rond participatieve democratie met een open source software platform als basis. Het project laat burgers actief deelnemen aan de opmaak van het beleidsplan 2016-2019. Daarmee wil het een doorslaggevende stem geven aan de inwoners en verschillende wijken van Barcelona. Ze verzamelen voorstellen van burgers met uiteenlopende belangen en achtergronden.

Vandaag telt Decidim Barcelona meer dan 26.000 gebruikers en zijn er 10 projecten in ontwikkeling. Zo wordt momenteel beslist welke nieuwe invulling het oude Teatro Arnau zal krijgen. Het theater sloot in 2000 zijn deuren en staat er verwaarloosd bij, tot groot ongenoegen van lokale groepen. Barcelona roept zijn burgers nu via digitale wijze op om mee na te denken over toekomstmogelijkheden voor het theater. 

Ook door Parijs waait een frisse digitale wind. In 2014 lanceerde de nieuwe burgemeester een participatieve online budgetteringstool. Sinds 2015 kunnen Parijzenaren jaarlijks in januari en februari projectvoorstellen lanceren waarop iedereen kan reageren. Van maart tot mei vindt een co-creatie-fase plaats waar alle vertegenwoordigers van gelijkaardige voorstellen samen hun ideeën verder ontwikkelen. Een selectie van vertegenwoordigers van politieke partijen, het stadsbestuur, middenveldorganisaties en burgers pikken vervolgens de beste ideeën eruit. Deze worden in de zomer publiek gemaakt voor openbare evaluatie. Elk voorstel krijgt daarbij de nodige ondersteuning om campagne te voeren. In september mogen burgers stemmen en de meest succesvolle voorstellen worden opgenomen in het budget van december. Het jaar erop wordt gestart met de realisatie.

In 2016 hebben in totaal maar liefst 158.964 Parijzenaars gestemd voor een eindselectie van 219 ideeën afkomstig van een initiële 3.158 voorstellen. Op de vraag welke voorstellen de Parijzenaars willen verwezenlijkt zien met het oog op een klimaatneutrale stad bv. werd massaal gestemd voor o.a. versterking van de positie van de fiets in de stad en voor meer groen in de stad.

Ook in eigen land zien we steden digitale participatiestappen zetten. Zo lanceerde de Stad Hasselt samen met Citizenlab in 2016 een online ideeënplatform om digitale wederzijdse communicatie tussen de stad en haar burgers mogelijk te maken. Hasselt verzamelde op die manier ideeën van burgers over de heraanleg van het stadspark Kapermolen.

Ook de Stad Gent zet digitale platformen in voor burgerparticipatie, waaronder het burgerbudget. Ze nodigt alle Gentenaars uit om projecten voor te stellen die uitdagingen in de straat of wijk helpen aanpakken. Ruim 200 voorstellen werden inmiddels ontvankelijk verklaard. Na de zomer van 2017 kan elke Gentenaar van 14 jaar en ouder meebeslissen welke projecten ook effectief werkelijkheid worden. Dit kan door online te stemmen op de drie projectvoorstellen van hun voorkeur. 

Uiteraard vormen deze digitale tools niet de magische oplossing voor alle uitdagingen waar onze democratie voor staat. Met naïef technologisch optimisme zijn we niets, net als een cultuurpessimistisch afwijzen van technologische innovatie zoden aan de dijk zet. Uit onderzoek blijkt dat digitale burgerparticipatie voor vier uitdagingen staat. Doet iedereen mee, of is het een speeltje voor mannelijke middenklassers? Zijn de tools robuust en transparant zodat we ze kunnen vertrouwen? Maken ze werk van digitale burgerrechten met respect voor onze privacy? Zorgen ze voor meer gelijkheid of laten ze digitale vormen van discriminatie toe?

Voorstanders van digitale democratie vinden meer burgerbetrokkenheid doorgaans een goede zaak. Een gezonde democratie vereist inderdaad participatie van zijn burgers. Talloze experimenten laten zien dat meer digitale interactie tussen overheden en burgers tot vruchtbare resultaten kan leiden die de democratie versterken.

×
×

Winkelmand