Een basisinkomen voor elk, meer autonomie voor iedereen

Ons (her)verdelingssyteem staat voor acht uitdagingen: 

 De complexiteit van de bestaande regels die over de (her)verdeling van inkomen beslissen en vooral de zwaksten onder ons straffen.

 De controles op het privéleven van tal van sociale bijstandsgerechtigden.

 De talrijke financiële valkuilen, namelijk die situaties waar (her)tewerkstelling het huishoudbudget niet verbetert.

 Het ontbreken van een sterke reactie in de strijd tegen armoede.

 Onvoldoende steun aan zowel economische als niet economische initiatiefnemers.

 De wens van vele werknemers om hun arbeidstijd anders in te delen en/of te verminderen.

 De moeilijkheden gelinkt aan transitieperiodes (bvb : jongeren die in het actieve leven stappen) 

 De moeilijkheden met betrekking tot samenwonen, niet alleen in huishoudens maar ook in individuele omstandigheden, of in verschillende andere situaties. 

Stelt u zich eens even voor, dat we de sociale zekerheid van de grond af weer opbouwen, met als doel om aan deze uitdagingen effectief, efficiënt en eerlijk te voldoen. Met deze intellectuele overweging bedoelen we niet dat ons huidige sociaal systeem helemaal slecht is of voorbijgestreefd. Het is enkel een manier om aan de slag te gaan met deze denkoefing om te zien wàt er kan verbeterd of  versterkt worden, en wat er moet evolueren.

Dit zijn mijn voorstellen om deze witte bladzijde in te vullen en hoe ik graag een andere toekomst wens uit te schrijven.

Een onvoorwaardelijk sokkelinkomen van € 600 / maand

Startpunt van een nieuw model van sociale bescherming: éénieder ontvangt een sokkelinkomen van 600 euro per maand.

Meteen is het belangrijk om vier verduidelijkingen aan te brengen:

1. Het betreft hier een sokkelinkomen , dat wil zeggen dat alle andere (eventuele) inkomens er bovenop komen.

2. Voor jongeren onder de 18 jaar wordt er een bedrag van 300 euro per maand voorgesteld.

3. Natuurlijk beweer ik niet dat 600 euro per maand voldoende is om van te leven. Maar dat is ook niet het eerste objectief. 

4. Dit basisinkomen wordt enkel toegekend aan hen met een fiscaal burgerschap.  Opgelet :  fiscaal burgerschap betekent niet dat men belastingen moet betalen om recht te hebben op het basisinkomen, maar het betekent gewoon dat men betrokken is bij de herverdeling van het inkomenssysteem in België  en dus deelneemt aan de financiering ervan. 

Dit sokkelinkomen is tweevoudig onvoorwaardelijk

1. Men blijft het behouden ook al zijn er (eventuele) andere inkomsten.

2. Er zal niets veranderen omdat (mogelijk) ook andere mensen in het huishouden samenwonen ( sociale status, familiebanden, inkomen,…) 

Sociale uitkeringen: consolidatie van de logica van het verzekeringsprincipe

Tegelijkertijd leggen we verzekeringen vast tegen bepaalde risico’s in het leven:

 werkloosheidsverzekering

 ziekteverzekering ( gezondheidszorg en tegemoetkomingen)

 pensioenverzekering.

Belangrijk punt: we raken niet aan de gezondheidszorg of invaliditeitsuitkering; dus het huidige systeem blijft behouden, wat niet betekent dat het niet kan worden verbeterd.

Hoe werken deze verzekeringen? Net zoals vandaag, worden ze berekend op een percentage van het verloren inkomen. Maar er wordt geen tarief meer berekend op het huishouden, de alleenstaande, of op de samenwonende. Er is voortaan slechts één echte sociale verzekering, en deze is strikt ‘individueel’.

Maar wat voor diegenen die nooit hebben gewerkt of onvoldoende gewerkt hebben om recht te hebben op een sociale verzekering ? Het voorstel is om een inschakelingsuitkering van 250 euro per maand in te voeren. (met de verplichting zich als werkzoekende op te geven).

Tot slot, om ervoor te zorgen  dat iedereen die in moeilijkheden verkeert evenveel krijgt als vandaag, stel ik ook  een huurtoelage voor alleenstaanden en éénoudergezinnen voor, schommelend tussen 100 en 200 euro per maand en toegekend op basis van het totale inkomen van het huishouden.

Het invoeren van dit basisinkomen moet gepaard gaan met het versterken van drie arbeidsmarktregulatoren: 1° het minimumloon, 2° minimum 1/3 tewerkstelling en 3° de strijd tegen valse zelfstandigen. 

Concrete voorbeelden

 Een jonge (of minder jonge) werkzoekende die geen recht heeft op een werkloosheidsuitkering= € 600 + € 250 inschakelingsuitkering= € 850 /maand. Dit bedrag verandert niet, indien deze jongere zou gaan samenwonen.

Een zelfstandige die failliet ging en die niet langer recht heeft op een werkloosheidsuitkering, kan via deze inschakelingsuitkering opnieuw actief worden (en krijgt bovenop natuurlijk ook nog het basisinkomen)

 Het basisinkomen van  € 600 zou een zelfstandige die pas begint (met een laag inkomen) en die niet meteen succes kent of in een slechte impasse zit, de nodige zuurstof bieden om er niet meteen de brui aan te geven. Bijvoorbeeld, een jonge groentenboer, die maar € 500 /maand verdient als zelfstandige, zou morgen met dat basisinkomen aan  € 1.100 /maand komen.

 Een persoon die (om welke reden ook) niet wil gaan werken of zijn carrière volledig onderbreekt (om zich bvb om te scholen of om een andere richting op te gaan)= € 600 /maand. 

 Een werknemer die zijn werk verloor – hij verdiende laat ons zeggen € 2.000 bruto per maand = € 600 + een werkloosheidsvergoeding (of ander) dat berekend wordt op 40 % van het verloren inkomen = € 800 /maand. Totaal = € 1.400 /maand.

 Een werknemer die op pensioen gaat = € 600 + een pensioenverzekering (strikt afhankelijk van zijn loopbaan) in een percentage, dat berekend is op de  geactualiseerde omzet van het inkomen van tijdens zijn beroepsleven (bijvoorbeeld) € 700. In totaal dus € 1.300 /maand.

 Een jonge alleenstaande moeder met een kind = € 600 + nettoinkomen (voorbeeld) van € 800 + € 300. Totaal = € 1.700 /maand. Indien deze persoon geen enkel inkomen heeft en ze zich als werkzoekende opgeeft zonder gewerkt te hebben en geen recht heeft op een werkloosheidsuitkering , heeft ze in elk geval recht op het basisinkomen, en zal ze een inschakelingsuitkering ontvangen en een huurtoelage, van laat ons zeggen, € 200 /maand. Haar inkomen wordt dan: € 600 + € 250 + € 200 + € 300 = € 1.350 / maand.   

Welke zijn de voordelen van dit nieuwe sociale paradigma?

Met dit nieuwe sociale paradigma bereiken we acht objectieven : 

 Vereenvoudigen van inkomensherverdeling

 Individualisering van sociale en fiscale rechten

 Verwijderen van de werkloosheidsval

 Gerichte strijd tegen de armoede

 Het vrijmaken van energie en initiatieven

 Bevordering van de vermindering van de arbeidstijd en  een samenleving voorbereiden met minder werk

 De transitie vergemakkelijken, zowel voor professionele en/of huishoudelijke en andere activiteiten 

 Het bundelen van de vele statuten. 

* * *

De combinatie van solidariteit en sociale verzekering, door toevoeging van een nieuwe pijler van de sociale zekerheid, de vereenvoudiging van de inkomens(her)verdeling, het verhogen van de ruimtes voor autonomie, de strijd tegen de armoede, het vrijgeven van buurtsolidariteit, een inkomen voor een grotere autonomie zoals hier voorgesteld, is de manier om met geheven hoofd de crisis in onze samenleving achter ons te laten.

Het is innovatief genoeg om de context van onze keuzes en gedrag, die verankerd liggen in de sociale verworvenheden van de naoorlogse periode, voldoende te  wijzigen en om de deelname van vele burgers en sociaal-economische actoren mogelijk te maken.

De volledige nota (in het Frans) kan verkregen worden door een bericht te sturen naar: philippe.defeyt@skynet.be