Identiteitspopulisme en de kloof tussen ‘wij en zij’

Ik ben geboren in Afghanistan, een land dat uiteengebarsten is door etnisch nationalisme. Ik ben opgegroeid in een extreem regime waar minderheden geen basis mensenrechten hadden.  Ook toen was het eigen volk eerst. Juist om die reden vind ik het choquerend dat vandaag in België leden van minderheidsgroepen zich steeds harder moeten bewijzen. In het Afghanistan van de taliban moesten mensen kiezen tussen twee opties: of zich aanpassen aan het regime en dus een bepaalde levensstijl, een bepaalde mentaliteit en zelfs een bepaalde mening aannemen. Of afscheid nemen van het leven. In Afghanistan moesten minderheden bewijzen dat ook zij Afghaan waren. Zo mochten Hindoes hun doden niet cremeren. Zij waren een vreemdeling in het land waar ze geboren en getogen waren.  

Het is angstaanjagend hoe politiek en politici de wij-zij kloof steeds vergroten en hoe polarisatie steeds genormaliseerd wordt.

Het is angstaanjagend hoe politiek en politici de wij-zij kloof steeds vergroten en hoe polarisatie steeds genormaliseerd wordt. Zijn we het afhak-beleid van de taliban ontvlucht om te leven in een land dat geleid wordt door een politiek van populisme en polarisatie? Neen, mijn ouders wilden mij een toekomst geven in een maatschappij waar menselijke waardigheid, wederzijds respect, tolerantie, diversiteit en tal van andere nobele waarden en normen hoog in het vaandel staan. Wij zijn gevlucht uit een maatschappij tijdens de hoogdagen van het extremisme, dit terwijl vandaag in ons Vlaanderen identiteitspopulisme triomfantelijk zegeviert. 

Ik heb mogen proeven hoe het is om te leven in een samenleving waar de een ‘eigen volk’ is en de ander een tweederangsburger.

Ik heb mogen proeven hoe het is om te leven in een samenleving waar de een ‘eigen volk’ is en de ander een tweederangsburger.

Als de Belgen met andere origine van de tweede en derde generatie door politici nog altijd beschouwd worden als gasten, wat is dan de status van nieuwe Belgen en hoe zit het dan met nieuwkomers? Ben ik dan een vreemdeling tot de derde macht? 

Deze éne zin: “mensen zoals u en ik, met een migratieachtergrond, moeten zich bewijzen”, heeft de identiteit van heel wat Vlamingen afgekraakt. Mensen met een migratieachtergrond werden in één zin afgeschilderd als tweederangsburgers. Als mensen die hier niet thuishoren. Mensen die steeds moeten bewijzen dat ze lid willen blijven van een samenleving, die ze mede in stand houden. Mensen die steeds hun dankbaarheid moeten uiten. Mensen zoals ons zijn sowieso dankbaar voor de kansen die zij gekregen hebben en voor de kansen waarvoor zij gevochten hebben.

Mensen zoals ons vergeten vaak dat zij van ergens anders komen tot politici hen daaraan herinnert.

Mensen zoals ons zien Vlaanderen als hun thuis en België als hun land. Mensen zoals ons vergeten vaak dat zij van ergens anders komen tot politici hen daaraan herinnert. Het is verontrustend dat een politica met migratieroots zegt dat wij onszelf en onze dankbaarheid moeten bewijzen. Haar woorden zijn beledigend naar de nieuwe Vlamingen toe, die inmiddels perfect geïntegreerd zijn en sluit Vlamingen met migratieroots die hier geboren en getogen zijn uit. 

Zij dacht dat ze een Vlaming was tot ze werd aangesproken als een derde generatie migrant

Burgers baren zich zorgen over de toekomst van Vlaanderen. Ze zijn bang dat politiek in Vlaanderen alsmaar kouder zal worden. 

Burgers baren zich zorgen over de toekomst van Vlaanderen. Ze zijn bang dat politiek in Vlaanderen alsmaar kouder zal worden. Een deel van de maatschappij vreest dat ze uitgesloten zullen worden van het publieke leven en de arbeidsmarkt. Zo stuurde een vriendin van mij die hier geboren en getogen is – wiens ouders hier geboren en getogen zijn- en zich dagelijks inzet voor een beter Vlaanderen, me onlangs een berichtje. Haar bezorgdheid luidt als volgt: “Mariyam, ik voel me steeds minder thuis in Vlaanderen. Ik doe mijn job zo graag. Ik geef zo graag les, wat moet ik doen als ik straks geen les meer mag geven?” 

Moet ze haar masterdiploma aan de muur hangen? Of moet ze bewijzen dat ze een Vlaming is en haar hoofddoek uitdoen? Ze is dankbaar voor de kansen die ze gekregen heeft. Ze is hoogopgeleid. Ze geeft les met passie. Lesgeven met passie is haar manier om haar dankbaarheid te uiten en te bewijzen dat ook zij een Vlaming is net zoals Anna of Lisa dat zijn. Met pijn in het hart heeft ze al een plan B uitgewerkt, niet langer als leraar, om toch actief te blijven in de arbeidsmarkt en bij te dragen tot een welvarend Vlaanderen.  

De voorbije legislatuur riepen nationalisten luidkeels integratie, maar eisten in de praktijk assimilatie. Het ergerde mij al dat politici bepaalden wat vrouwen moeten dragen. Hoe zal integratie verder ingevuld worden? Moeten Vlamingen met een andere origine hun naam of huidskleur veranderen om zich te kunnen bewijzen?

Vlaanderen is een warm thuis voor ons allen 

Multiculturaliteit en diversiteit tegenhouden in een moderne samenleving als de onze is hetzelfde als de maatschappij verlammen. Wij zijn een diverse en multiculturele samenleving. Vlaanderen is een warm thuis voor ons allen. Juist daarom moeten we als samenleving durven het dialoog aan te gaan. Het is heel makkelijk om in één zin de identiteit van een deel van de samenleving af te pakken. Het is heel makkelijk om het wij-zij denken te versterken en mensen uit te sluiten. 

Vlaanderen is een warm thuis voor ons allen. Juist daarom moeten we als samenleving durven het dialoog aan te gaan.

Wij zijn een diverse en multiculturele samenleving. Vlaanderen is een warm thuis voor ons allen. Juist daarom moeten we als samenleving durven het dialoog aan te gaan. Onwetendheid zorgt voor angst. Het is aan ons om ons open te stellen voor onze medemensen. We moeten het voortouw nemen en elkaar de hand reiken en elkaar te begrijpen. Wij moeten streven naar een samenleving waarin we allemaal gelijkwaardig kunnen deelnemen & samen-leven.

Mariyam Safi is een van de vele interessante sprekers dit jaar op Ecopolis19, het jaarlijks rendez-vous voor wie begaan is met een duurzame toekomst. Ontdek hier het volledige programma.