Duurzaamheid voor iedereen

Ongeveer een jaar geleden kwamen er maar liefst 70.000 mensen in Brussel op straat om rechtvaardigheid voor ons gemeenschappelijke moeder, de aarde te eisen. Na deze grote betoging, volgde er iets onverwachts: onder leiding van Anuna De Wever en Kyra Gantois kwam er een jeugdige klimaatrevolte op gang. De dappere scholieren werden aangemoedigd door de studenten en de grootouders en later zelfs door de leerkrachten. Kortom, er ging het voorbije schooljaar geen week voorbij zonder klimaatbetogingen als hot topic. 

De jonge klimaatbetogers hebben heel wat steun gekregen, maar ze zijn ook niet gespaard geweest van kritiek.

Het nieuwe schooljaar is al een paar weken bezig. Ook het nieuwe academiejaar is reeds begonnen. De jonge klimaatbetogers hebben heel wat steun gekregen, maar ze zijn ook niet gespaard geweest van kritiek. Nieuwsgierige mensen vroegen zich af hoe duurzaam deze helden zelf leven. 

De strijd die Greta in haar eentje begonnen was, wordt inmiddels wereldwijd door gevoerd. Greta is met de boot naar de Verenigde Staten en zelfs in Afghanistan wijden jongeren hun vrijdagen aan het strijd voor klimaat. 

Wij zijn de verandering 

De Indiase volksheld Gandhi sprak ooit de legendarische woorden: “Wees de verandering die je in de wereld wil zien”. Wanneer het aankomt op sociale en ecologische rechtvaardigheid dan begint de verandering bij onszelf. Wij kunnen mee de verandering teweegbrengen. 

Duurzaamheid wat is dat? 

Duurzaamheid is een centraal begrip geworden sinds het Brundlandt-rapport van de VN uit 1987. Met duurzame ontwikkeling bedoelt men dat we in de huidige menselijke behoeften voorzien zonder de behoeften van toekomstige generaties ernstig in gevaar te brengen. We kunnen het begrip ‘duurzaamheid’ verduidelijken aan de hand van de metafoor van geld lenen. Als je steeds meer geld leent, begint je totale schuld te ontsporen. Dit doen we op dit moment met de planeet. De mens doet alsof er geen ecologische schuld bestaat, in de vorm van verloren natuurgebieden, opgestapelde CO2-uitstoot en uitstervende diersoorten. Ook al lijkt de samenleving en economie op dit moment goed te draaien, vroeg of laat zal de natuur zich wreken op ons, zoals een deurwaarder die plots op de deur klopt. 

Kenmerkend aan duurzaamheid is dat het sommige mensen afschrikt.

Kenmerkend aan duurzaamheid is dat het sommige mensen afschrikt. ‘Duurzaam’ wordt al snel als synoniem beschouwd van ‘duur’. Duurzaam leven wordt dan ook beschouwd als een luxeverschijnsel, een levensstijl die enkel mogelijk is voor rijke autochtone gezinnen. 

Ecologische en sociale rechtvaardigheid 

In principe zou het niet moeilijk mogen zijn om een duurzame levensstijl aan te nemen. Het is de taak van overheid om van duurzame keuzes de gemakkelijkste keuzes te maken voor de burger. In een moderne samenleving moet het voor de burger mogelijk zijn om een duurzaam leven te leiden zonder zich zorgen te maken over geld. 

In een ideaal scenario is de consumptie van een product sociaal rechtvaardig als het onder menswaardige arbeidsomstandigheden is geproduceerd en tevens betaalbaar is voor de consument. 

Op dit moment strijden ecologische en sociale rechtvaardigheid nog te vaak met elkaar. De ecologische alternatieven zijn vaak duurder. De consument wordt voor een dilemma geplaatst. In de supermarkt vindt hij veel goedkope producten die op een onrechtvaardige en weinig duurzame manier gemaakt zijn. Goedkope producten, zoals kleding, zijn vaak gemaakt door vrouwen en kinderen die in barre omstandigheden moeten werken, vergelijkbaar met de omstandigheden in de tijd van Daens, in de textielindustrie van het negentiende-eeuwse België. Deze vrouwen en kinderen werken zich kapot zodat wij grenzeloos en goedkoop kunnen consumeren.  Ook dit soort productie is niet duurzaam, omdat er sociale rechtvaardigheid ontbreekt (nog los van de milieu-impact van deze industrie).

Toch is het mogelijk om een levensstijl aan te nemen die zowel ecologisch als sociaal rechtvaardig is.

Toch is het mogelijk om een levensstijl aan te nemen die zowel ecologisch als sociaal rechtvaardig is. We kunnen wel degelijk consumeren zonder te veel te vervuilen, zonder dat dit meer hoeft te kosten. Ecologische rechtvaardigheid en sociale rechtvaardigheid zijn twee wielen van eenzelfde fiets. 

Duurzaamheid is een menselijke plicht 

Zorg dragen voor het milieu en zuinig leven zijn altijd al een globaal gegeven geweest. Zorg voor het milieu en de natuur heeft ook een spirituele dimensie. Zuinig leven en zorg voor natuur worden voorgeschreven door verschillende religies. Het boeddhisme streeft eveneens naar harmonie leven tussen de leefwereld en de natuur, waarbij verspilling wordt afgekeurd. Ook veel natuurvolkeren hechtten vroeger (en nu nog steeds) belang aan sober leven. De bekendste inheemse culturen hadden een band met de natuur. De mens was een deel van de natuur en voelde zich ermee verbonden. Zelfs vandaag de dag leven deze inheemse volkeren ver van de consumptiesamenleving. 

De drie grote monotheïstische religies schrijven traditioneel een simpel en zuinig leven voor. Volgens de oudste monotheïstische religie, het jodendom, is de natuur gegeven aan de mens en is het de plicht van de mens om zorg te dragen voor de natuur. The Big Green Jewish Website is een website volledig gewijd is aan duurzaamheid. Ook het christendom hecht veel belang aan de spirituele band met de natuur. De mens heeft de taak om zorgvuldig om te springen met de Schepping. Hij mag geen roofbouw plegen, want hij is aangesteld door God als de rentmeester van de natuur, niet als de bezitter ervan.

De opvoeding die mijn broers, zussen en ik thuis hebben gekregen, bevatte zowel islamitische als pre-islamitische elementen. De natuur is in harmonie en wij moeten die harmonie bewaren. Het is de plicht van iedere moslim om bijvoorbeeld geen water en voedsel te verspillen. Ik heb geleerd om mijn spullen te hergebruiken of aan iemand te geven die het verder kan gebruiken. Een goede moslim leeft zuinig. 

Maar vandaag de dag leven we in een consumptiemaatschappij, waar wij steeds meer blijven consumeren. Niet omdat het noodzakelijk is.

Maar vandaag de dag leven we in een consumptiemaatschappij, waar wij steeds meer blijven consumeren. Niet omdat het noodzakelijk is om te voorzien in onze behoeftes, maar eerder om mee te zijn met de nieuwste hypes of trends. Waar de nieuwste kledingcollecties, smartphones en automodellen elkaar in snel tempo opvolgen. Wij leven in het tijdperk van de miljoenen merken. 

Wij putten onszelf en de aarde steeds verder uit. Wij willen de nieuwste producten hebben en om die spullen te hebben, werken we ons te pletter. Aan de andere kant van de wereld worden vrouwen en kinderen uitgebuit zodat wij steeds nieuwe spullen kunnen kopen, die wij niet eens allemaal nodig hebben. Aan de andere kant van de wereld worden bossen gekapt en dieren gekweekt opdat wij zouden kunnen blijven consumeren. 

Zorg dragen voor de natuur is de plicht van ons allemaal. Het overstijgt partijpolitiek, kent geen kleur en is zeker niet beperkt tot een bepaalde religie, levensbeschouwing of een bepaalde sociale klasse. De aarde is een moeder voor ons allen en de strijd voor haar gezondheid is een plicht van één ieder. Of we nu autochtoon zijn of allochtoon, rijk of arm, blank of gekleurd, hier geboren of elders, gelovig of ongelovig, jong of oud: de aarde is ons gezamenlijk huis. Juist daarom moet ieder van ons zorg dragen voor de planeet. 

Op 10/11 spreekt Mariyam Safi op Ecopolis #GenerationHope, in het Kaaitheater, Brussel. Waar ze samen met denkers, auteurs en andere jonge klimaatactivisten in gesprek gaat over een duurzame toekomst op een leefbare planeet. Ontdek hier het volledige programma. 

Geschreven door Mariyam Safi en Thomas Rotthier.