Oikos 94

Oikos 94 – Inhoud jongste nummer

EDITO

Beter Na Corona

Dirk Holemans

OPROEP

#BeterNaCorona. Bouwen aan sociaal-ecologisch beleid voor het post-coronatijdperk

Oikos

Met de coronacrisis worden er ongeziene maatregelen genomen om de economie overeind te houden, banen te vrijwaren, mensen een inkomen te garanderen. Dat zijn legitieme doelstellingen. Maar de grootste financiële injectie sinds decennia moet meteen ook een antwoord bieden op de grote maatschappelijke uitdagingen die door deze pandemie alleen maar duidelijker zijn geworden zoals de klimaatcrisis, de ineenstorting van biodiversiteit en groeiende ongelijkheid. Wat is er nodig om onze maatschappij zo te organiseren dat mens, samenleving en natuur gerespecteerd worden, dat iedereen gelijke rechten en kansen heeft om een waardig bestaan op te bouwen? 

ECONOMIE

 ‘Plan A’ na corona: een sociaal-ecologische transformatie van de economie

Jonas Van der Slycken

De maatregelen om de coronapandemie te bezweren, doen de economie vertragen. Aangezien economieën er niet voor gemaakt zijn om niet te groeien, worden al plannen gesmeed om na corona zo snel mogelijk terug te keren naar de normale groeisituatie. Dit is echter niet de beste optie. Business as usual bleek bijzonder effectief om onze planeet te plunderen en miljoenen mensen uit te sluiten. De huidige impasse illustreert dat de toekomst niet bestaat uit een groeisnelweg maar dat de economie anders vormgegeven kan worden. Dit komt goed uit aangezien 2020 een scharniermoment is om de klimaatomslag te maken en de economie ten dienste te stellen van mens en planeet, als een aantal economische dogma’s sneuvelen en taboes doorbroken worden. De ecologische economie en ontgroeibeweging bieden alvast de nodige inzichten en reiken innovatieve beleidsmaatregelen aan. 

BIODIVERSITEIT

De biodiversiteitscrisis

Myriam Dumortier

In 2001 besloten de Europese leiders om tegen 2010 het verlies van biodiversiteit in Europa te stoppen. In 2010 bleef de biodiversiteit echter verder achteruitgaan. In het kader van het Biodiversiteitsverdrag volgde een mondiaal engagement om tegen 2020 het wereldwijde verlies van biodiversiteit te stoppen. Ondertussen zijn we 2020 en zijn de berichten over de achteruitgang van de biodiversiteit alleen maar alarmerender geworden. Dit werd de inzet voor de tweejaarllijkse COP (Conference of Parties) van het Biodiversiteitsverdrag in oktober 2020 in China. De opbouw naar deze conferentie werd echter bruut doorkruist door SARS-CoV-2, een van de onooglijkste vormen van biodiversiteit op aarde. De conferentie is naar het voorjaar 2021 verschoven. Wat is er aan de hand met de biodiversiteit? 

Hoe kan inheemse wijsheid ons helpen om de zesde uitstervingsgolf te vermijden? 

Patricia Verbauwhede

Volgens cijfers van de Wereldbank maken inheemse volkeren ongeveer 5 procent van de totale wereldbevolking uit. Op het hun erkend leefgebied, ongeveer 10 procent van het aardoppervlak, beschermen ze ongeveer 80 procent van de resterende biodiversiteit op aarde. In deze tekst legt de auteur contact met inheemse mannen en vrouwen, om te begrijpen hoe zij ‘biodiversiteit’ interpreteren, waarom het belangrijk is om die in stand te houden en op welke manier ze dit proberen te doen. Ze spreekt met Myriam uit Guatemala, Martha en Luis uit Bolivia en Sofia en Nelly uit Ecuador. Wat ze delen met elkaar is niet alleen hun inheemse afkomst, maar ook hun geworteld zijn in gemeenschappen die voor hun levensonderhoud sterk afhankelijk zijn van de veerkracht van hun leefgebied.

Uit naam van de Natuur

Barbara De Coninck

Opkomen voor de biodiversiteit en voor natuurherstel veronderstelt een vernieuwde houding tegenover dier en plant: een nieuwe alliantie met de biosfeer. Het afleggen van het kleed van superioriteit tegenover de wilde natuur en het pre-culturele (de mens is niet het eindpunt van natuur en cultuur). In plaats daarvan solidariteit met de natuur. Aandacht en ontzag voor andere levensvormen, voor andere manieren van bewoning van de aarde, voor andere manieren van zijn. 

Natuurbeleid in Vlaaderen. Waar staan we nu en wat brengt de toekomst? 

Mieke Schauvliege

Dit artikel schetst eerst het ontstaan en de evolutie van het Vlaams Natuurbeleid tot 2010. Daarin worden drie periodes onderscheiden. Dan volgt een overzicht van het beleid tot vandaag, tien jaar na het Internationaal Jaar van de Biodiversiteit. We stellen ons vervolgens de vraag of dit natuurbeleid het verlies aan biodiversiteit kan stoppen. En vooruitblikkend tot 2050 willen we een mogelijke kentering onder de loep nemen. Tot slot wordt onze grondbekommer- nis nog eens expliciet verwoord.

LITERAIR

Drie gedichten

Erwin Mortier

DEBAT: KWEEKVLEES

De boer, de koe, het klimaat en kweekvlees

Kurt Sannen

De wereldwijde veehouderij is verantwoordelijk voor dierenleed, milieuvervuiling, klimaatverandering en gezondheidsproblemen, wordt gesteld. Kweekvlees zou de beste oplossing zijn voor deze mondiale uitdagingen. Deze stelling gaat echter voorbij aan twee feiten. Ten eerste, het is niet veehouderij an sich maar het marktsysteem waarin de huidige geïndustrialiseerde veehoude rij gevangen zit dat deze problemen veroorzaakt. De agro-ecologische veehouderij daarentegen is wel in staat om een groeiende wereldbevolking gezond te voeden binnen de draagkracht van onze planeet en met respect voor de dieren. Ten tweede, de impact van kweekvlees op mens en milieu en op onze relatie met het milieu is nog onvoldoende onderzocht en we weten nog onvoldoende wat de gevolgen zijn. 

Kweekvlees is een ecologische opportuniteit

Michel Vandenbosch en Hermes Sanctorum

De strijd tegen dierenleed kent successen, zoals een dierenwelzijnswetgeving die steeds strenger wordt. Maar de honger naar vlees groeit wereldwijd en als Belgen wat minder vlees eten, wordt dat ruim- schoots gecompenseerd door een toenemende export. Verdedigers van dierenrechten staan niet alleen in hun bezorgdheid over de impact van vlees. De alarmerende rapporten van het internationale klimaatpanel IPCC zijn glashelder over de desastreuze ecologische effecten. Voeg daar de recente Corona-crisis aan toe, die onlosmakelijk verbonden is met vleesconsumptie, en het vraagstuk krijgt een heus existentieel aura. De wetenschappelijke analyse is duidelijk, maar wat is de maatschappelijke oplossing? 

UITGELEZEN

Spektakeldemocratie, Thomas Decreus

Dany Neudt