Oikos 75
Deze tijd is de onze, als we de kans grijpen, stelt Dirk Holemans zijn edito. In de 20ste eeuw verenigden burgers zich in vakbonden om hun rechten af te dwingen. Deze eeuw is het moment aangebroken dat alle initiatieven zich verenigen in slagkrachtige nieuwe burgerbewegingen, stadsbonden en regiobonden, verenigd rond het streven naar een duurzame samenleving die ze zelf in handen nemen.
Willem Staes schetst de achtergrond en toekomstperspectieven van de oorlog in Syrië.
Zowel de oorlog als de opkomst van IS moeten immers gezien worden ‘in een bredere regionale context, waarin sektarische spanningen al decennialang doelbewust aangewakkerd worden.’ België en de EU hebben een belangrijke rol te spelen volgens Staes, met meer middelen voor humanitaire hulp, een politieke strategie voor vredesopbouw post-Assad, een VN-vredeshandhavingsmissie en steun aan lokale vredesactivisten.
Nu de eerste hype rond de groene encycliek Laudato Si is overgewaaid, biedt Johan Malcorps ons zijn grondige lezing van de verrassende standpunten van paus Franciscus aan: anders dan eerdere pausen plaatst Franciscus zijn ecologische visie in het centrum van de christelijke geloofsleer, maar waar vinden ecologisten en progressieven raakpunten en waar blijven er duidelijke discussiepunten? Eén zaak is alvast helder en gedeeld: ‘De mens zelf zal moeten veranderen.’
Een boodschap die haaks staat op deze van de ‘Ecomodernen’, volgens Dirk Holemans de nieuwe schaapsvacht van big industry: om de vernietiging van de planeet tegen te gaan, kunnen we de bestaande samenleving, haar consumptie- en machtsverhoudingen, rustig behouden, stellen ze met onversneden optimisme en een blind geloof in de ‘juiste technologie’. Over sociale rechtvaardigheid echter geen woord, vandaar dit opiniestuk ondertekend door meer dan tien milieubewegingen.
Mensen die aan de weg timmeren van een ecologische economie: we vinden ze op vele terreinen. Zo stellen Anne Snick & Hugo Wanner enkele monetaire hefbomen voor die voor de transitie vereist zijn. ‘Verbijsterend dat er zo weinig aandacht besteed wordt hieraan. Want groeidwang heeft alles te maken met het geldsysteem: geld is een sociale constructie en kan in principe bijgestuurd worden, want er staan geen natuurwetten in de weg. De alternatieven (bijv. voor bankengeld) zijn vandaag nochtans voorhanden, alleen zijn ze nog te weinig gekend en verspreid.’
Brent Bleys, Thomas Block, Bart Defloor en Erik Paredis brengen ideeën uit de degrowth beweging naar voor. Een beweging die uitgaat van een maatschappij die gedijt door anders en beter te leven met minder, met een visie die het politieke aspect van de economie benadrukt, en last but not least geenszins synoniem staat voor economische recessie of onstabiliteit.
Ook op werkvlak zijn we in een impasse geraakt. Denk aan de verbijsterend lage cijfers qua gezonde werkzin van een gemiddelde Europeaan (13%), verontrustende burn-outcijfers, een verdubbeling van langdurig ziekteverzuim in Belgische organisaties (sinds 2008) en ga zo maar door. Lut Van Mossevelde neemt ons mee in een duurzaam werkverhaal en houdt ons de spiegel voor: wat houdt ons tegen en hoe kunnen we anders werken?
Interview: De milieustrijd doorheen generaties. Met de klimaatconferentie in Parijs in aantocht, vroegen we drie jonge wolven om hun licht te laten schijnen op de ecologische uitdagingen van vandaag. Beleidscoördinator van Bond Beter Leefmilieu Mathias Bienstman, campagneverantwoordelijke van Greenpeace Joeri Thijs en activiste bij Climate Express Liza Lebrun geven hun visie over het politiseren van een jonge generatie, de verschuivende milieustrijd en ‘apocaloptimisten’ of ‘Someone who knows it’s all going to shit, but still thinks things will turn out okay’.
In de rubriek Forum: Ontzuilen om het middenveld te versterken. In het licht van de nog steeds hoog oplaaiende discussies over de toekomst van ons zorgsysteem en de rol daarin van de zuilen blijft het boek De Rekening van de Verzuiling van Mieke Vogels brandend actueel. Vandaar een terugblik én een vooruitblik door Johan Malcorps.
In de rubriek Aangeboden: Leerkansen voor iedereen. Wouter Smets buigt zich over een nieuwe onderwijstrend, genaamd ‘binnenklasdifferentiatie’, en onderzoekt de mogelijke beloftes van dit maatwerk in de klas naar onder andere een hogere onderwijskwaliteit en het verkleinen van de gekende prestatiekloof tussen leerlingen.
Milieuactivisme in een stedelijk kader: Laura Bodyn geeft ons dankzij haar masterproef sociologie een inkijk in de successen en uitdagingen van de lokale Gentse milieubewegingen.
In de rubriek Literair, gedichten van Carmien Michels, en een tekening van Redmond.
In Uitgelezen: Naar een duurzaam rivierbeheer. Hoe herstellen we de ecosysteemdiensten van rivieren? De Schelde als blauwe draad (Patrick Meire & Mark Van Dyck) en Stop met klagen. Doe-het-zelfgids voor een vrolijke nieuwe wereld (Steven Vromman).