Inhoud jongste nummer

‘Onze concentratie op een externe dreiging van moslimterrorisme maakt ons blind voor de veel grotere dreiging die van binnenuit komt. Het wordt tijd dat we wakker worden. Niet alleen autonomie maar ook en vooral democratie ligt vandaag onder vuur.’ Paul Verhaeghe sprak op Oikos’ feestcongres over autonomie, autoriteit en democratie.

In het dossier over commons in Vlaanderen illustreren drie voorbeelden (Commons Josaphat in Brussel, De Koep in Turnhout en ParkLife in Tienen) die ‘nieuwe autoriteit’ die volgens Verhaeghe ‘radicaal omgekeerd moet functioneren: bottom-up en horizontaal, met als nieuwe grond het collectief. Een groep die in onderling overleg en volgens intern afgesproken regels beslissingen kan nemen.’ Verder in dit kader ook een interview met Michel Bauwens, oprichter en onderzoeker van de peer-to-peer (p2p) Foundation.
En toont een ware democratie zich nu net niet in de mogelijkheid om openlijk af te wegen welke van de drie organisatievormen in onze samenleving (publiek, privaat en commons) we het best inzetten voor het vervullen van bepaalde menselijke noden en doelstellingen, stelt Dirk Holemans.

Als opstap naar de ‘klimaattop van de laatste kans’ brengt Johan Malcorps verslag uit van De nieuwe klimaatbeweging, een ‘nieuw radicaal actieprogramma waar duizenden, zo niet miljoenen zich achter kunnen scharen, wereldwijd’ incluis.
Myriam Dumortier legt het ontluisterend verband tussen onze ecologische en sociale voetafdruk met Ebola. Ze beschrijft hoe het verlies aan biodiversiteit door het vermengen en vernielen van ecosystemen aan de basis blijkt te liggen van het uitbreken van steeds meer nieuwe infectieziekten. En hoe klimaatverandering alles nog erger maakt.

Marian Deblonde geeft in een tweede deel haar pleidooi voor glocaal duurzaamheidsonderzoek en Jan Verheeke schetst binnen de natuurbehoudsbeweging de krachten van politisering en depolitisering vanuit een historisch perspectief.

In de rubriek Aangeboden Wouter Vanhoves Better safe than sorry: een verhaal over de druk die de handels- en investeringsonderhandelingen met de VS zetten op het voorzorgsprincipe.

Literair: Gedichten van Ann Van Dessel en een tekening van Redmond.
In Uitgelezen: Ivan Illich, De Rivieren ten Noorden van de Toekomst, laatste gesprekken over religie en samenleving met David Cayley

En niet te missen: ECOPOLIS Voor een juiste* samenleving – ECOPOLIS For a just Society - De opvolger van Het Groene Boek - 26 april 2015 – Kaaitheater Brussel

In Tweestromenland fietst Dirk Holemans ons van oud naar nieuw: van een 20e eeuws maatschappelijk model (‘trappen of neervallen’) met een razende stilstand, een planetaire burn-out en een consument die alles kan kopen behalve werkelijke vrijheid, naar een samenlevingsvorm van de 21e eeuw met een identiteit die zich opbouwt door samenwerking, delen, duurzame levensstijlen, ontmarkte activiteiten en een balanseconomie. Kortom: een verhaal over autonomie, actueler dan ooit.

In Forum ‘een pleidooi voor een meer ‘marginale’ democratie: het is in de kleine initiatieven van diegenen die niet alleen uitgesloten, maar zelfs niet erkend worden als politieke actoren door de staat, dat het potentieel voor democratiserende actie gezocht moet worden.’ Thomas Swerts over de vernieuwde opdracht van het maatschappelijke ‘middenveld’, collectieve organisatie van gemeenschappen van onderuit en autonomie.
Ook zo volgens Wim Van Roy & Lisa Schouppe van vzw De Wakkere Burger in Wakker worden in een nieuw participatielandschap. Zij brachten het afgelopen jaar deskundigen, praktijkmensen en andere externen samen om de impact in kaart te brengen van een terugtredende overheid, een sterke groei aan burgerinitiatieven van onderuit, een stijgende dualisering en de evolutie naar een superdiverse samenleving. ‘De complexiteit van de wereld van morgen maakt dat er geen eenduidige antwoorden zijn’, stellen ze. ‘Maar we moeten meer op zoek naar laboratoria op het niveau van steden en gemeenten, waar je iets dergelijks kan ontginnen. Want het is de bundeling van krachten en de samenwerking die het verschil kan maken. Het kan een manier zijn om de overheid meer aansluiting te laten vinden bij de samenleving in plaats van andersom via de klassieke inspraaklogica.’

Ook Olivier Beys stelt de waarde van samenwerken en het delen centraal in Jongeren als voorhoede van de nieuwe economie? Want ‘om enig succes te hebben in de toekomst moeten die principes weerklinken in de attitudes van de hedendaagse jongeren. Hun gedrag weerspiegelt immers voor een groot stuk de maatschappij zoals die zich de komende decennia zal ontvouwen.’

Jef Peeters loodst ons door de werkelijke inhoud van ‘de commons’ en recent verschenen literatuur. Marian Deblonde schetst het spagaat van onze industriële samenlevingen: als het over duurzaam ontwikkelen gaat beseffen we de urgentie, maar we zijn en handelen enkel maar terughoudend. Ze neemt de dubieuze maatschappelijke rol die kennis hierin speelt onder de loep. Dries Lesage op zijn beurt brengt de geschiedenis en toekomstmogelijkheden van de Sustainable Development Goals.

Nick Meynen schetst de geschiedenis van geprogrammeerde veroudering van producten, of: een spoedcursus in ‘ontwerpen om stuk te gaan’.

René De Ryck neemt de verreikende vermarkting op de korrel in Een Sterk Merk. Over waarom je geen koffie koopt maar sfeer. 

In de Rubriek Literair: Gedichten van Michaël Vandebril en een tekening van Redmond.

In Uitgelezen: De geest van suburbia van Bruno Meeus & Pascal De Decker, Een Groener Groen van Mike Van Acoleyen, De schaduw van de verlichting. De westerse worsteling met welzijn, van Eddy Van Tilt.

Last but not least: Oikos bestaat 5 jaar en dat vieren we met een programma dat te denken geeft. Vier ecodenkers op Feestcongres Oikos. Ecologische autonomie: hoe onze toekomst heroveren? Zaterdag 31 januari 2015 – Vooruit Gent.

Het rommelt in energieland… maar ‘voor het eerst produceerde hernieuwbare energie in Duitsland – het meest bewolkte land van West-Europa – meer elektriciteit dan de steenkoolcentrales en ook in andere landen gaat het vooruit. De technologische innovatie staat ook niet stil: de gestage vooruitgang in de efficiëntie van zonnepanelen zal de rendabiliteit van fossiele brandstoffen langzaam maar zeker onderuithalen’, stelt Dirk Holemans in zijn edito.

In eigen land ijvert REScoop.be (federatie van verenigingen en coöperaties
van burgers voor hernieuwbare energie) ondertussen voor de collectieve uitbating
van onze hernieuwbare energiebronnen. Het verenigt al meer
dan vijftigduizend burgers die werk willen maken van de energierevolutie. Tom Willems toont aan waarom Vlaanderen nood heeft aan een winddecreet en leidt ons in in de spelregels en mogelijkheden van coöperatief ondernemen met windenergie.

Carine Van Remoortere en Stefaan Segaert, twee medewerkers van VormingPlus Waas en Dender trokken met 15 transitieambassadeurs naar Totnes en brengen verslag uit.

In de rubriek Forum bundelen we enkele bijdrages rond herpolitisering: Guy Plasschaert presenteert de kroniek van het wel en wee van de burgers die al jarenlang actie voeren rond het Schipdonkkanaal, Wouter Hillaert brengt de voorzichtige herpolitisering van de cultuursector in beeld, en Jef Peeters geeft enkele bedenkingen over herpolitisering, transitie en revolutie.

In de rubriek Aangeboden, een bijdrage van Wouter Smets over gelukzoekers: 2000 jaar tussen Europa en Marokko.

In de Rubriek Literair: Gedichten van Charles Ducal en een tekening van Redmond.

Aardewerk kondigt opnieuw de opleiding ecologische filosofie en politiek aan, in Gent dit najaar.